جمله فعلیه ( فعل و فاعل )
عربی- دبیرستان شاهد زنده یاد مهندس مهدی صافی دستجردی
آخرین اطلاعات و نمونه سؤالات مربوط به عربی دبیرستان

 

 

 

 

١- خرج سعید من بَیة
٢- المعلّم فی المدرسة
٣- لا تَیأَ سُوا مِن رَحمَةِ اللّه
٤- أحمد و علّی أخوان

 

بله، درست حدس زدید.

 

جملات ١ و ٣ جملات فعلیه هستند زیرا جمله ی اول با " فعل ماضی " و جمله ی سوم با " فعل نهی " شروع شده است.

 

جملات ٢ و ٤ جملات اسمیه هستند زیرا هر دو با اسم شروع شده اند.

 

جملات فعلیه دو رکن اصلی دارند:

فعل + فاعل

 

فاعل چیست؟ فاعل انجام دهنده ی کار است.

 

متن زیر را بخوانید و به فعل و فاعل های موجود در آن دقت کنید:

أسنان نظیفة

وَقَفَ علّی أَمام المِرآةِ و قال لِأَسنانه :

إفرَحی یا أَسنانی !

لقد إشتَرَیتُ فُرشاةً جمیلة و مَعجوناً حتّی اُنَظِّفَ أسنانی.

أخذ علّی فُرشاتَه و وَضَعَ عَلَیها قلیلاً مِنَ المَعجون و فَرَکَ أسنانه،

ثمَ زالت الصٌّفرَة عَن أسنانه و اِبتَسَمَ علّی لأَنَّ أسنانة قد أصبحت نظیفة.

 

أسنان: دندانها ( جمع: سِن)

نظیفة: تمیز

أَمام: روبرو

المِرآة: آینه

لقد إشتریتُ: خریده ام

فُرشاة: مسواک

 

معجون: خمیر دندان

حتی اُنَظِّف: تا اینکه تمیز کنم

أَخَذَ: گرفت

وضع: قرار داد

فَرَک: مسواک زد

زالت: از بین رفت

الصُّفرة: زردی

إبتَسَمَ: لبخند زد

قد أصبحت نظیفة: تمیز شده است.

 

اکنون می خواهیم بدانیم شرایط فعل و فاعل برای ساختن یک جمله ی فعلیه صحیح چیست؟

 

دوستان گلم!

فعل و فاعل برای آن که بتوانند در کنار هم قرار گیرند هر یک باید شرایطی را بپذیرند:

- حرکت فاعل همیشه رفع است یعنی فاعل مرفوع است.

 

به مثال های زیر دقت کنید:

- ذهب علیِّ
- خرج المعلّمان من المدرسة
- صلّی المسلمون أمام القبلة
- کتبت التلمیذاتُ رسائلهنّ

همان طور که دیدید، فاعل می تواند به صورت مثنی یا جمع نیز ظاهر شود،

 

چنانچه فاعل مفرد و یا جمع مؤنث بود حرکت بر روی آخرین حرف آن ظاهر می شود امّا اگر مثنی یا جمع بود نمایش ضمّه به گونه ای دیگر خواهد بود، در اسم های مثنی " الف " – حرف ما قبل آخر – و در اسم های جمع مذکر " واو " – حرف ما قبل آخر – بیانگر مرفوع بودن اسم اند.

و اما فعل نیز شرایطی دارد:

 

هنگامی که فعل در ابتدای جمله آید، تحت هر شرایطی مفرد خواهد بود یعنی حتی با وجود مثنی یا جمع بودن فاعل، فعل مفرد می آید.

 

و نکته ی بعدی این که:

فعل و فاعل از نظر مذکر و مؤنث بودن باید با هم مطابق و هماهنگ باشند.

اکنون به تمارین زیر دقت کنید:

- ... الطالباتُ معلمهنّ ( سَأَلنَ / سَأَلَت / سأل )
- جلس ... علی الکرسیّ ( فاطمة / الأمّ / الطفلان )
- ... الأطفالُ الحدیقةِ ( یزور / زارت / تزور )

 

بچه های خوب!

 

حروف شبیه به «لیس» / لای نفی جنس

 

گاهی اوقات فاعل در جمله به صورتی که ما آن را مشاهده کنیم، نمی آید، همان طور که در متن قبل دیدیم برخی از افعال به تنهایی و بدون فاعل بودند، علت آن این است که چون ما می دانیم فاعل همه ی این فعل ها " علی " می باشد.

 

لذا در افعال بعدی، " علی " به همراه فعل تکرار نشده است اما ما می دانیم که فاعل آن ها همان علی است و با توجه به این نکته می گوییم: فاعل آن ها، ضمیر پنهان در فعل است که به : " علی " باز می گردد.

مثلاً: فَرَک أسنانَه ---> دندان هایش را مسواک زد.

 

در این جمله فاعل نمایان نیست اما می دانیم که " علی " است که پیش از این نامش ذکر شده و اکنون می توانیم بگوییم: فَرَکَ : فعل / ضمیر " هو " که پنهان در فعل است فاعل آن می باشد، به این گونه فاعل ها اصطلاحاً می گوئیم: ضمیر مستتر.

 

ابیات زیر را بخوانید:

أیّها البلبل غَرِّد فَالغِنا سِرُّ الوجود

لیتنی مثلک حُرٌّ مِن سُجونٍ و قیود

 

- ای بلبل بخوان که آواز راز وجود است.

- ای کاش من هم مثل تو آزاد از زندانها بودم.

- غَرِّد: فعل امر به معنای " آواز خوان " است که فاعل آن ضمیر مستتر در فعل است که به بلبل باز می گردد.

 

 

و یا جملات زیر:

- نَظَرَ الثّعلُب إلی الشّارِع، فخافَ أَن یکونَ الطریقُ و عراً
( روباه به خیابان نگاه کرد و ترسید که مسیر پر پیچ و خم باشد)

نَظَرَ: فعل

الثّعلب: فاعل و مرفوع

خاف: فعل ( فاعلش " هو " مستتر در فعل است)

- فتح علیّ کتابَه فَقَرَ أَخی أُولی صفحاته : أنا الکتاب رفیقکُ، أتکلَّمُ بِلِسانِک

( علی کتابش را گشود و در صفحات اول آن خواند: من کتاب، دوست تو هستم، با زبان تو سخن می گویم )

 

 

فتح: فعل

علیّ: فاعل و مرفوع

قَرَأَ: فعل ( فاعلش " هو " مستتر در فعل )

أتکلّم: فعل ( فاعلش " أنا " مستتر در فعل )

- تفتَّحت الأزهار و نشرت روائها الزکیّة و ترتفع الشمس من وراء الأفق و تملأ و تملأ أشعّتها الشوارع و الطّرقات.

( گلها شکوفا شدند و عطر خوش آن ها همه جا را فرا گرفته و خورشید از پشت افق بالا آمده و اشعه هایش خیابان ها را پر کرده است )

 

تفتَّحت: فعل / الأزهارُِ: فاعل و مرفوع

نشرت: فعل / روائِحُ: فاعل و مرفوع

ترتفع: فعل / الشمسُ: فاعل و مرفوع

تملأ: فعل / أشّعةُ: فاعل و مرفوع

 

- نَصیحت الدَّحاجة فِراخَها و قالت: لا تَبتَعدِوا عَنِ البَیت یا أطفایی

( مرغ جوجه هایش را نصیحت کرد و گفت: فرزندانم از خانه دور نشوید )

 

نصحت : فعل / الدجاجةُ: فاعل و مرفوع

قالت: فعل / الدجاجةُ: فاعل و مرفوع

قالت: فعل و فاعلش " هی " مستتر در فعل.


<-PollName->

<-PollItems->

<-PollName->

<-PollItems->

نظرات شما عزیزان:

مریم
ساعت9:30---28 آبان 1391
مرسی خوب بود لطفا میشود محتوای کتاب را بیاورید یکم بیشتر توصیح دهید . مچکرم گلم.:

نام :
آدرس ایمیل:
وب سایت/بلاگ :
متن پیام:
:) :( ;) :D
;)) :X :? :P
:* =(( :O };-
:B /:) =DD :S
-) :-(( :-| :-))
نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه:





درباره وبلاگ

به وبلاگ من خوش آمدید. علی چوپان
آخرین مطالب
پيوندها

تبادل لینک هوشمند
برای تبادل لینک  ابتدا ما را با عنوان عربی- دبیرستان شاهد زنده یاد مهندس مهدی صافی دستجردی و آدرس safischoolarabik.LXB.ir لینک نمایید سپس مشخصات لینک خود را در زیر نوشته . در صورت وجود لینک ما در سایت شما لینکتان به طور خودکار در سایت ما قرار میگیرد.





نويسندگان